چند سوال در مورد مباحث امامت و غیبت حضرت مهدی

چند سوال در مورد مباحث امامت و غیبت حضرت مهدی  

چند سوال در مورد مباحث امامت و غیبت حضرت مهدی  

اگر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) در بین مردم ظاهر می شد چه محذوری پیش می آمد؟
پاسخ : ممکن است این چنین بنظر آید که اگر حضرت در بین مردم بود، از وجودش استفاده می کردند و او نیز در موقع مناسب قیام می کرد بهتر بود.‌ولی مساله این چنین نیست ، زیرا پیامبر اکرم و ائمه اطهار علیه السلام کرارا به مردم گوشزد کرده بودند که دستگاه ظلم و ستم به دست مهدی موعود برچیده می شود و کاخهای بیدادگری را واژگون خواهد کرد. از این جهت وجود مقدس امام همواره مورد توجه دو دسته از مردم واقع می شد :

دسته اول :مظلومین و ستم دیدگان که متاسفانه همیشه عده آنها زیاد بوده و هست. آنان به قصد تظلم و امید حمایت دور وجود امام اجتماع کرده و تقاضای نهضت و دفاع می کردندو همیشه گروه کثیری اطرافش رااحاطه کرده وانقلاب و غوغایی بر پا بود.

دسته دوم : زورگویان و ستمکاران خون خواری هستند که بر ملت محروم تسلط یافته و در راه رسیدن به منافع شخصی و حفظ مقام خویش از هیچ عملی پروا ندارند و حاضرند تمام ملت را فدای مقام خود کنند. این گروه چون وجود امام زمان علیه السلام را سد راه منافع و مقاصد خویش ، تشخیص می دادند و ریاست و فرمانروایی خویش را در خطر می دیدند ناچار بودند وجودمقدس آن حضرت را از میان بر دارند و خودشان را از این خطر بزرگ برهانند. در این تصمیم اساسی که حیاتشان بدان بسته بود با هم متحد شده و تا ریشه عدالت و دادخواهی را قطع نمی کردند هرگز از پای نمی نشستند.24
آیا خدا قدرت حفظ امام را ندارد ونمی تواند او را از شر دشمنان حفظ کند ؟
در پاسخ باید گفت که چرا دارد، با اینکه قدرت خدا نامحدود است ، لکن کارها را بر طبق اسباب و علل و از مجرای عادی انجام می دهد. بنا نیست برای حفظ وجود انبیاء وائمه و وجود امام زمان علیه السلام و ترویج دین از روش عمومی اسباب و علل دست بردارد و خلاف جریان عادی عمل کندو گرنه دنیا دار تکلیف و امتحان نخواهد بود.
چرا امام در غیبت کبری ، همانند غیبت صغری نواب خاص تعیین نکرد؟
البته معلوم است که این کار به مصلحت نبود، زیرا دشمنان‌. نواب را آزاد نمی گذاشتند بلکه آنان را شکنجه و زجر می دادند تا آنان مکان امام را نشان دهند، یا تحت شکنجه و در کنج زندان جان بسپارند.
اگر امام خود را به علماء و مومنان مورد وثوق ظاهر می ساخت، چه مشکلی پیش می آمد ؟
این فرضیه از چند جهت مورد ایراد است ، زیرا اولا، امام زمان برای هر کس می خواست ظاهر شود ناگریز می بایست برای معرفی خود معجزه ای اظهار نماید، بلکه برای اشخاص دیرباور چندین معجزه انجام دهد تا در صحت ادعایش یقین کنند. در این میان ،اشخاص حقه باز و ساحر هم پیدا می شدند که مردم را فریب می دادند و با ادعای امامت واظهار سحر و جادو مردم عوام را گمراه می کردند تمیز بین معجزه و جادو هم کار آسانی نبوده و برای هر کسی میسر نیست و خود این قضیه مفاسد و اشکالات زیادی برای مردم تولید می کرد.

ثانیا، افراد ظاهر الصلاح و حقه باز از این موضوع سو استفاده می کردند. در میان عوام افتاده ادعای رویت امام می کردند واحکام خلاف شرع را به وی نسبت می دادند تا به مقاصد شوم خودشان نایل شوند، هر کس هر عمل خلاف شرعی را می خواست انجام دهد. برای تصحیح و پیشرفت کار خود می گفت : من خدمت امام زمان علیه السلام رسیدم و دیشب منزل ما تشریف آورد و به من فرمود : فلان کار را انجام ده و در فلان کار از من پشتیبانی کرد ، مفاسد این موضوع بر کسی پوشیده نیست.

ثالثا ، ما دلیل قاطعی نداریم که امام زمان برای هیچ کسی حتی افراد صالح و مورد اعتماد ظاهر نشود، بلکه ممکن است بسیاری از صلحا و اولیا خدمتش برسند، ولی مامور به اخفا باشند و به احدی اظهار نکنند. در این موضوع هر کس تنها از حال خود اطلاع دارد و در مورد دیگران حق قضاوت ندارد.28
 آیا در دوران غیبت کبری می توان با امام زمان اروحنا فداه دیدار کرد ؟ اگر پاسخ مثبت است ، چگونه بامضمون توقیع آن حضرت سازش دارد که در آن به آخرین نایب خاص خود علی بن محمد سمری فرموده است : «کسی که پیش از خروج سفیانی و صحیه ی آسمانی ادعای دیدار کند دروغ گو و افترا زننده است ؟»

جواب : بی تردید در دوران غیبت کبری امکان دیدار وجود دارد و بهترین دلیل آن وقوع و تحقق آن در طول تاریخ غیبت کبری است . نوشته های محدثان ، از کهن ترین کتب تا به امروز ، همگی از نقل وقایعی مملو است که در روزگاران غیبت صغری و کبری به وقوع پیوسته است و بسیار کسان با امام خود دیدار کرده اند.

نکته ی گفتنی این است که آیا این دیدارها به خواست و اراده ی دیدار کنندگان به وقوع می پیوندد یا به اراده و اذن خود امام علیه السلام ؟

تجربه نشان می دهد و جمله ی توقیع آن حضرت به علی بن محمد سمری دلالت می کند که دیدارها به اراده و اذن و خواست خود حضرت مهدی علیه السلام است ، نه به خواست مردم مشتاق. یکی از معانی غیبت صغری و کبری نیز همین است . آنچه در توقیع امام علیه السلام نفی شده است دیدار دو طرفه با خواست دیدار کننده است (تا باب ادعای نیابت و ... بسته شود)

در توقیع‌، این جمله ی « فلا ظهور الا بعد اذن الله » وجود دارد که نشان میدهد ظهور نخواهد بود مگر این که خداوند اذن دهد. چنین مشاهده ای منتفی است و الا الطاف و احسان بی پایان مستقیم و حضوری و غیر حضوری آن حضرت به انسان ها عموما و شیعیان خصوصا هرگز مورد تردید نیست.

در پایان ـ در تایید این که حضرت مهدی علیه السلام همواره نسبت به شیعه لطف دارند و گاه گاهی تجلی می کنند ـ جمله ای از توقیع آن حضرت به شیخ مفید می آوریم.:

« اخبار شما نزدماست . از ناراحتی ها ی شما آگاه ایم و در رعایت حال شما بی اعتنایی نمی کنیم. یاد شمارا فراموش نمی کنیم و الا زندگی سختی پیدا می کنید و دشمنان شما را به نابودی می کشند. »31

رعایت ویاد و وصول اخبار بسیار،‌همواره با احسان ولطف حضور بوده است . در یک تحقیق اجمالی می بینیم که پاک ترین و مطمئن ترین کسان در طول تاریخ توانسته اند به دیدار آن سرور بار یابند، به گونه ای که جای تردیدی باقی نمی ماند ، مانند سید بحر العلوم، علامه ی حلی ،‌مقدس اردبیلی ، و بسیاری دیگر .

در این باره ، مراجعه کنید به کتاب مهر محبوب ،‌ صص 31 ـ 49 . و برای دیدارها ، نگاه کنید به کتاب :

ـ نجم ثاقب ، باب هفتم .

ـ صبح امید : 101 ـ 115 (بخش جلوه ها)

ـ جثه الماوی

ـ روزانه ای به خورشید .

ـ ترجمه ی اثبات الهداه 7 : 270 به بعد (باب 33)

ـ منتهی الامال علیه السلام : 804 ـ 805
فایده امام غایب چیست ؟ اگر امام پیشوای مردم است باید ظاهر باشد ، بر وجود امام ناپیدا چه فایده ای مترتب است ؟ امامی که صدها سال غایب است نه دین را ترویج می کند ونه مشکلات جامعه را حل می نماید و نه پاسخ مخالفان را می دهد ونه امر به معروف ونهی از منکر می کند و نه از مظلومی حمایت میکند ونه حدود و احکام الهی را جاری می سازد و ... وجود چنین امامی چه سودی دارد ؟
پاسخ : ظاهراً این اشکال از زبان کسانی مطرح می شود که درواقع نه امام را شناخته اند و نه به معنای حقیقی امامت پی برده اند و امام را مانند رهبری عادی که کارش مسأله گویی و حداکثر اجرای حدود احکام است می دانند ، در حالی که مقام امامت و ولایت به مراتب ازاین مقامات ظاهری شامختر و والاتر است . ما اینک در حد این نوشتار به برخی فواید وجود امام غایب اشاره می کنیم ، زیرا فواید وجودی امام منحصر به چیزهایی که شما در پرسش برشمردید نیست ، بلکه فواید باطنی وجود امام به مراتب عظیم تر از فواید ظاهری آن است :

1-‌ طبق احادیث وارده در موضوع امامت و براهینی که در کتب دانشوران اقامه شده ، وجود مقدس امام هدف اصلی نظام خلقت و غایت نوع و فرد کامل انسانیت و رابطه بین عالم مادی و عالم ربوبی است ، اگر امام روی زمین نباشد ، نوع انسان منقرض خواهد شد ، اگر امام نباشد خدا به حد کامل شناخته و عبادت نمی شود ، اگر امام نباشد ، رابطه بین عالم مادی و دستگاه آفرینش منقطع می شود ، اشراقات وافاضات عوالم غیبی ، اولاً، بر آینه پاک قلب امام ، سپس به وسیله او بر دلهای سایرافراد نازل می شود . امام قلب عالم وجود و رهبر و مربی نوع انسان است . بدیهی است که حضور و غیبت او درترتب این آثار تفاوتی ندارد . آیا باز هم می توان گفت امام غایب چه نفعی دارد ؟

امام سجاد می فرماید : ما پیشوای مسلمین و حجت بر اهل عالم و سادات مؤمنان و رهبر نیکان و صاحب اختیار مسلمین هستیم ،ما امان اهل زمین هستیم ، چنانکه ستارگان امان اهل آسمانند ، به واسطه ما باران رحمت حق نازل وبرکات زمین خارج می شود ، اگر ما روی زمین نبودیم ، زمین اهلش را فرو می برد ، آنگاه فرمود : از روزی که خدا آدم را آفریده تا حال هیچ گاه زمین خالی از حجت نبوده است ، ولی آن حجت گاهی ظاهر و مشهور و گاهی غایب ومستور بوده است و تا قیامت نیز از حجت خالی نخواهد شد و اگر امام نباشد خدا پرستش نمی شود .

راوی می گوید ، گفتم : مردم چگونه از وجود امام غایب متنفع می شوند ؟ فرمود : همانطور که از خورشید پشت ابر بهره می برند .»32

علی (علیه السلام) نیز در آن کلام نورانیش فرمود : « اللهم بلی لا تخلو الارض من قائم لله بحجه اما ظاهراً مشهوراً او خائفاً لئلا تبطل حجج الله و بیناته ؛»33

آری ، هیچ گاه صفحه روی زمین ، از قیام کننده با حجت ودلیل خالی نمی ماند ، خواه ظاهر و آشکار باشد یا مخفی و پنهان تا دلایل و اسناد روشن الهی ضایع نگردد و به فراموشی نگراید ( و مسخ و تحریف نشود ).

برای آگاهی بیشتر به فایده وجودی امام به دعای شریف زیارت جامعه مراجعه کنید ، که اساس آفرینش به وجود امام بستگی دارد و اثر بخشی همه موجودات عالم به طفیل وجود امام است ، خواه امام ظاهر باشد خواه غایب اما فوایدی که شما در سئوال مطرح کرده اید و گفته اید که مردم از آن محرومند . باید دید علت و سبب محرومیت چیست و کیست ؟ آیا از طرف پروردگار منع فیضی شده و یا از جانب امام عصر امساک عنایتی شده است؟ قطعاً این چنین نیست ، بلکه تقصیر و کوتاهی از جانب خود افراد بشر است . اگر آنان موانع ظهور را برطرف سازند و اسباب ومقدمات حکومت حضرت مهدی را فراهم سازند و افکار جهانیان را آماده و مساعد می کردند ، قطعاً امام زمان ظاهرمی شد و جامعه انسانیت از فواید و جودیش بهره مند می گردید .

2-‌ ایمان به مهدی غایب و انتظار فرج و ظهور امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) مایه امیدواری و آرامش بخش دلهای مسلمین است . این امیدواری یکی از بزرگترین اسباب موفقیت و پیشرفت و هدف است ، هر گروهی که روح یأس و نا امیدی خانه دلشان را تاریک کرده باشد و چراغ امید و آرزو در آن نتابد ، هرگز روی موفقیت را نخواهد دید .

آری ؟ اوضاع آشفته و اسف بار جهان و سیل بنیان کن مادیت وکسادی بازار علوم و معارف و محرومیت روز افزون طبقه ضعیف و توسعه فنون استعمار و جنگهای سرد و گرم و مسابقه تسلیحاتی شرق و غرب ، روشنفکران و خیر خواهان بشر را مضطرب کرده است ، به طوری که ممکن است گاهی در اصل قابلیت اصلاح بشر تردید کنند .

تنها روزنه امیدی که برای بشر مفتوح است و یگانه برق امیدی که در این جهان تاریک سوسو می زند ، همان انتظار فرج و فرا رسیدن عصر درخشان حکومت توحید و نفوذ قوانین الهی است . انتظار فرج است که قلبهای مأیوس و لرزان را آرامش بخشیده . مرهم دلهای زخم دار طبقه محروم می شود . نویدهای مسرت بخش حکومت توحید است که عقاید مؤمنان را نگهداری کرده ودردین پایدارشان می سازد ، ایمان به غلبه حق است که خیرخواهان بشر را به فعالیت و کوشش وادار کرده است ، استمداد از آن نیروی غیبی است که انسانیت را از سقوط در وادی هولناک یأس ونا امیدی نجات می دهد و در شاه راه روشن امید و آرزو وارد می کند . پیامبر اسلام (صل الله علیه و اله) به وسیله طرح حکومت جهانی توحید و تعیین و معرفی رهبر اصلاحات جهانی ، دیو یأس و نا امیدی را از جهان اسلام رانده است .

خلاصه آنکه ایمان به مهدی موعود آینده روشن و فرح بخشی را برای شیعیان مجسم کرده به امید آن روز دلخوشند ، روح یأس و شکست را از آنان سلب کرده به کار و کوشش در راه هدف و تهذیب اخلاق و علاقه به معارف وادارشان کرده است .34

3-‌‌در احادیث وارده ، مکرر حضرت مهدی (علیه السلام) در عصر غیبت به آفتاب در پس ابر تشبیه شده و گفته شده ، همچنان که آفتاب پشت ابر برای موجودات عالم مفید است ، امام در پرده غیبت نیز وجود نافع ومفید است ، چنانکه رسول خدا (صل الله علیه و اله) پس از سئوال اینکه چه فایده ای بر وجود امام غایب مترتب است ، فرمود : « ای والذی بعثنی بالنبوه انهم ینتفعون بنور و لایته فی غیبته کانتفاع الناس بالشمس و ان جللها السحاب ؛» «آری سوگند به خدایی که مرا به نبوت برگزیده ، مردم از نور رهبری او در دوران غیبتش بهره می گیرند ، همانطور که از خورشید به هنگام قرار گرفتن پشت ابرها بهره مند می شوند .»

برای فهم این تشبیه ، نخست باید نقش خورشید را بطور کلی و به هنگامی که چهره تابناکش پشت ابرها پنهان می شود دریابیم ، سپس به رمز این تشبیه پی ببریم

خورشید دارای دو نوع نور افشانی است : نور افشانی آشکار و نور افشانی مخفی . و یا به تعبیر دیگر ، نور افشانی مستقیم و نورافشانی غیر مستقیم .

در تابش غیر مستقیم ، ابرها ، همانند یک شیشه مات ، نور مستقیم خورشید را گرفته و پخش می کنند و نور آفتاب به خوبی دیده نمی شود ، اما در تابش مستقیم و آشکار اشعه آفتاب به خوبی دیده می شود ، هر چند قشر ضخیم هوا که اطراف کره زمین را پوشانیده ، همانند یک شیشه ضخیم کار می کند ، شیشه ای که هم از شدت تابش آفتاب می کاهد و آن را قابل تحمل می سازد و هم نور آفتاب را تصفیه می کند و شعاعهای مرگبارش را خنثی و بی اثر می سازد ، ولی به هر حال مانع از تابش مستقیم آفتاب نیست .

به هر حال ، نور و حرارتی که از خورشید به هر سو پخش می شود ، تنها انرژی خلاق موتورهای زندگی در گیاهان و حیوانات و انسان است و سرانجام ، اگر نور خورشید نباشد ، حیات از کره زمین رخت بر می بندد ، چرا که رشد و نمو موجودات زنده ، تغذیه و تولید مثل آنها ، حس و حرکت و جنبش ، آبیاری زمینهای مرده ، غرش امواج دریاها ، وزش حیات بخش بادها . ریزش دانه های زندگی آفرین باران و برف ، نغمه های مرغان ، زیبایی خیره کننده گلها ، گردش خون درعروق انسان و تپش قلبها ، عبور برق آسای اندیشه از لابلای پرده های مغزو سرانجام ، لبخند شیرینی که بر لب گلبرگ ، مانند یک کودک شیر خوار نقش می بندد، همه وهمه به طور مستقیم یا غیر مستقیم به نور آفتاب بستگی دارد ، بدون آن . همه اینها به خاموشی خواهد گرایید و این موضوع با کمی دقت قابل فهم برای هر اندیشوری است .

اینک سئوال این است که آیا این برکات و آثار زندگی بخش مخصوص زمانی است که نور به طور مستقیم می تابد ؟ پاسخ این سئوال روشن است که منفی است ، زیرا بسیاری از این آثار در نور مات خورشید از پشت ابرها نیز وجود دارد .

بنابراین ، تابش خورشید از پشت پرده ابرها قسمت مهمی از برکات خود را در بر دارد و تنها برخی آثار است که ثمره تابش مستقیم آفتاب است . نتیجه اینکه هر چند پرده های ابر برخی آثار آفتاب را می گیرد ، ولی قسمت مهمی از آن همچنان باقی می ماند .

این بود شمه ای از حا مشبه به ؛ یعنی آفتاب ، اما وضع «مشبه» یعنی وجود حضرت بقیه الله الاعظم (عجل الله تعالی فرجه) در حال غیبت از این قرار است :

اشعه معنوی نامرئی وجود امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) به هنگامی که در پشت ابرهای غیبت نهان است دارای آثار گوناگون و قابل ملاحظه ای است که علی رغم تعطیل مسأله تعلیم و تربیت و رهبری مستقیم (که درسئوال مطرح شده بود ) آثار وجودی او را آشکار می سازد که به بعضیها در اینجا اشاره شده و قسمتی هم در کتب مفصله بیان شدند .

بنابراین ، کسی نمی تواند فواید وجودی امام را در حال غیبت انکار نماید ، بلکه او همانند آفتاب پشت ابر برای موجودات نافع و مفید است .(برگرفته از کتاب مهدی انقلابی بزرگ، ص 251